लांब
विस्तीर्ण पसरलेली हिरवाई, उंचच उंच डोंगरांच्या रांगा, मधून वाहणारी पांढरी शुभ्र नदी। सुंदर बगीचे , कारंजे … सुंदर नगरी … स्वर्गच जणू …
जणू
काय ? स्वर्गच होता तो …
गावाच्या
वेशीला " चित्रगुप्ताचे कार्यालय " , तिथले सोपस्कार पूर्ण करून लोक नगरा मध्ये प्रवेश करीत होते …येणार्यांची वेशीवर गर्दी असते…
नदीच्या
दुतर्फा टुमदार घरे , एका सरळ रेषेत एकाला एक लागून असंख्य
घरे…या घरात आलेल्या
लोकांची राहण्याची सोय चित्रगुप्ता कडून होत असते…
आजची
सकाळ थोडी वेगळीच …. थंड हवा , आसमंतात हलके धुके पसरलेले, गवतावर आणि आजूबाजूला सगळ्या फुलांवर दव
पसरलेले … एकूण वातावरण उल्हासित करणारे होते…
अप्पा
आणि ताराबाई रोजच्या सवयी प्रमाणे morning walk ला निघालेले …
अप्पा
— तारा , गेल्या पन्नाससाठ वर्षात एकगोष्ट तुला सांगायची मी विसरुन गेलो,
आता सांगणार … आहे ती .
ताराबाई — कोणती
ती?
अप्पा
— तू मला फार आवडतेस. मी खूप खूप
प्रेम केले तुझ्यावर.
ताराबाई — इश्श
! या गोष्टी बोलायच्या असतात का ? आणि हे काय मला
माहीत नव्हतं ?
अप्पा
— तरीही एकदा सांगावंसं वाटतं.
ताराबाई
- असू दे असू दे
… मला एक सांगा…. माझ्या
पुढे येउन इथे काय केलेत हो ?
अप्पा
- अग तारा तेच ग … ९० च्या दशकात
आपण करत होतो तेच …
तारा
बाई - मी नाही समजले
? जरा नीट सांगा ना … शाळेत भूगोल शिकविल्या सारखे कोड्यात का बोलता ?
अप्पा
- अग तारा … आई ची सेवा
! अन दुसरे काय, कधी अनंतरावा कडे गप्पा , सुशीला बाई पण असायच्या गप्पा
मारायला , जुना गप्पांचा फड जमायचा… आमचे
जुने स्वातंत्र्य सैनिक आहेत इथे , त्या मुळे वेळ जायचा …
तारा
बाई - अरे वा … श्रावण बाळ इथे पण नाही चुकला
…
अप्पा
- तारा तू पण ना
…
तारा
बाई - एक सांगू ?
अप्पा
- सांग ना …. तुला
कधी पासून विचारायची वेळ आली ?
तारा
बाई - नाही हो , तुम्ही इकडे आलात आणि माझे तिकडे लक्षच लागेना …
अप्पा
- अग तारा … पण तू फार
घाई केलीस …मुलांना , नातवंडाना आणि सगळ्यांना तुझी गरज होती …
तारा
बाई - जाऊ दे …. विचार करू नका … डोळे
पुसा … थांबा मीच पुसते… हा घ्या पदर
… आठवते हैदराबाद ला लग्ना आधी
आपण भेटायचो तेंव्हा तुम्ही पदराला डोळे नाही पण हात पुसायचात
…
तारा
बाई - आज इतके छान
वातावरण आहें ना … खूप छान वाटतेय …आज हळवे नाही
होयचे … मन
सांगतेय आज काही तरी
छान होणार आहे ? कोणी तरी भेटेल असे वाटते …
तारा
बाई - अहो ते पाहिलेत का
? काठी टेकवत येत आहेत , धोतर , पांढरा शर्ट , चोकलेटी टोपी …. कोण असेल हो ? त्यांच्या बरोबर नऊ वारी साडी
वाल्या बाई पण दिसताहेत …. कोणी
आपल्या पैकीच दिसतेय … डोक्याला अंबाडा आणि गजरा पण दिसतोय … सांगा
ना कोण असतील ते ?
अप्पा
- अग हो… हो…
थांबशील जरा ? थोडे पुढे जाऊन पाहू …
तारा
बाई - अहो मी इथेच तर
आहे …तुमचि मेली हाका मारायची सवय काही नाही गेली अजून …
अप्पा
- अग हे तर नानासाहेब
आणि ताई आहेत …
ताराबाई
- अहो खरेच कि … त्यांना जोडीनी पाहून कैक वर्षे होऊन गेलेत … किती खुशीत आहेत ना …
अप्पा
- नमस्कार करतो नाना साहेब… ताई नमस्कार करतो …
तारा
बाई - नमस्कार करते …
ताई
- अहो असू द्या … कसे आहात ?
ताराबाई
- आम्ही छान आहोत , तुम्ही कसे आहात …
ताई
- आम्ही पण छान …
तारा बाई
- बाकी काय म्हणता
ताई - काही
नाही हो … आम्ही दोघे इतक्या वर्षा नंतर भेटलो …खुप गप्पा मारतो … माझ्या पाठीमागे
झालेल्या सगळ्या गोष्टी हे मला आठवून आठवून सांगत असतात … ह्यांचे लहान भाऊ वसंत भावोजी
पण असतात गप्पा मारायला … ते दोघे जणू राम
- लक्ष्मन च … अनंता पण आला आहे पण त्याने फार घाई केली यायची …
तारा बाई - हो ना काय
म्हणणार ?
नाना
- अहो… ठरलेय
ना आपले आता डोळ्यात पाणी नाही काढायचे असे ?
ताई - ताराबाई
, अहो मला ना तुमचा बंगला
फार आवडायचा ? आम्ही फार छोट्या घरात आणि गरिबीत राहिलो … मी यांना नेहमी
म्हणायचे मेढेकारांचा बंगला फार सुरेख आहे हो…
तारा
बाई - अहो
नानांनी आणि तुमच्या मुलांनी पण फार सुंदर
बंगला बांधला … पण तुम्ही पुढे
निघून आलात … पण आम्ही खूप
वर्षे जात येत होतो तिथे …
ताई
- हो यांनी वर्णन केले बंगल्याचे …भरुन पावले मी …
नाना
-बर मनु ताई कशा आहेत ?
अप्पा
- नानासाहेब तिचे काय विचारता … ती स्वतःला इथे
पण व्यस्त ठेवते … बायकांना स्वावलंबित करायचा
वसा घेतलाय ना , आपण भोगलेला त्रास कोणी भोगू नये , या करिता धडपड
… दुसरे काय ?आणि मुख्य आमच्या वडिलांशी इतक्या वर्षांच्या
राहिलेल्या जिवाभावाच्या गप्पा … कधी रुसणे
, रागावणे …कारण आमचे वडील फारच लवकर आले इकडे , त्या मुळे तिकडे असताना तिला रुसवायची किंवा रागवायची संधीच दिली नाही ना त्यांनी
….
नाना
- खरे आहे दत्तोपंत राव… नशीबवान होतात तुम्ही आई च्या बाबतीत ….
अप्पा
- ते मात्र आहे … आम्ही नशीबवान …पण नानासाहेब तुम्ही
पण कुटुंबाच्या बाबतीत नशीबवान होतात ….
नाना
- मान्य १००%
ताई
- तारा बाई कुठे आहात हो राहायला ? आम्ही
त्या तिकडे पलीकडे … ती पायवाट जातेना
डोंगरा कडे तिच्या शेवटी … या आता घरी
तारा
बाई - अहो ताई आम्ही पण इथेच जवळ
… इथून पुढे
गेलो कि ती नदी
दिसते ना … तिथले शेवटचे कोपर्यातले शेवटचे घर …. आधी तुम्ही या घरी …
नाना
- दत्तोपंत राव कोण आहे शेजारी ? गप्पा मारायला कोणी आहे कि नाही …
अप्पा
- आहेत ना बरीच जुनी
मंडळी आहेत … अनंतराव
- सुशीला बाई आहेत
, सिरसमकर दादा आणि वाहिनी आहेत
, त्यांची सून आरती तर तुम्हाला माहितीच
आहे … ती खूप काळजी
घेते आम्हा वयस्कर लोकांची….
नाना
- हो आरती ताई आहेत म्हंटल्या वर काळजीच नाही
…
ताई
- अहो ऐकलत का ? कोण ह्या आरती ताई…
नाना
- अहो त्या आपल्या मोठ्या सुनबाई ची धाकटी विहीण
, मी भेटलोय आणि जेवलोय खूप वेळेस त्यांच्या
हातचे … सुगरण आणि अतिशय हौशी बाई हो …
अप्पा
एकूण तुम्हाला शेजार चांगला आहे …
अप्पा
- नानासाहेब तुम्हाला कोण आहे शेजारी …
नाना
- अहो आमचा जळगाव करांचा गोतावळा तुम्हाला माहितीच आहे , तसे खूप आहेत… माझा भाऊ वसंत आणि माझा
नातू राहतो विलास आमच्या बरोबर …विलास च्या व्यवसायाच्या
काही खटपटी चालू आहेत…शेजारच्या वाड्यात मोठे भाऊ अप्पा मोठ्या वाहिनी आहेत … असे
आहोत आम्ही सगळे एक दुसर्याला …
अप्पा
- वा वा छान …
तारा
बाई - नानासाहेब आणि ताई , शनिवारी या सगळे जेवायला
…
नाना
- हो हो येऊ नक्की
… गप्पा आणि भेटी गाठी होतील सगळ्यांच्या …
ताई
- अहो असे काय करता .… शनिवारी सुधाकर आणि कुसुम येणार आहेत ना आपल्या कडे
?
नाना
- अरे हो , विसरलो मी … ताराबाई शनिवारी भाचा आणि सून येणार आहेत …
तारा
बाई - अहो ओळखतो आम्ही त्यांना , ठीक आहे मग रविवारी या
…
ताई
- ठीक आहे तारा बाई रविवारी येऊ …. पण एक सांगते
जास्त काही करू नका …
तारा
बाई - तुम्ही या , काय करायचे ते सासूबाई ठरवतील
…. तुम्हाला तर माहितीच आहे
त्यांच…
ताई
- ठीक आहे , पण सांगा त्यांना
आमचा निरोप …
अप्पा
- सांगतो आई ला निरोप
… नानासाहेब अनंतराव कुठे आहेत दिसले नाहीत ?
नाना
- तो गेला आहे त्याच्या कामाला … काम म्हणजे काय हिच्या माझ्या गोळ्या औषध आणायला … चीरंजीव आणि वडील खूप फिरत असतात …. येतील इतक्यात
,
अप्पा
आणि तारा
बाई - चिरंजीव ???
नाना
- अहो विसरलात का सचिन ? तोच
तर तरुण आहे आम्हा सगळ्यात …. खूप काळजी घेतो आमची ….
तारा
बाई - अग बाई खरेच
कि ? तुम्ही सगळे नक्की या रविवारी ….
नाना
- चला निघू आपण … खूप
वेळ झाला ….
अप्पा
- नमस्कार …. भेटू रविवारी ….
नाना
- हो ना …. आज अगदी गुलमंडीवर
चक्कर मारल्या सारखे वाटले … तिथे कोणी असेच
अचानक भेटायचे ….
ताई
- गुलमंडी म्हणजे तीच ना … आपल्या घराच्या मागची ….
नाना
- हो ग …. पण तू म्हणतेस
ते आपले फार जुने घर … आताच्या घरा पासून गुलमंडी थोडी लांब आहे ….
ताई
- अस्स अस्स …. मगाशी तारा बाई म्हणत होत्या तो बंगला ना
?
नाना
- हो ग ….
ताई
- अहो मला एक सांगाल का
?
नाना
- विचार ना ….
ताई
- कसे काढले हो दिवस एकट्यानी
, मी इकडे आल्यावर ? एकटे पण नाही जाणवले
?
नाना
- अहो खरे सांगू का … सुरुवातीला
झाला खूप त्रास … कंटाळा यायचा , चीड चीड व्हायची , कशात लक्षच नाही लागायचे, पण नंतर खूप
विचार केला … या मुलांना तरी
कोण आहे आपल्या शिवाय …. त्यांच्या आनंदात सहभागी व्हायचे , आणि तुम्हाला सांगतो त्रास हळू हळू कमी झाला …
ताई
- ते मात्र बरे केलेत , पण एकच खंत
मला आहे हो ? मुलांचे संसार , नातवंडे डोळे भरून नाही पाहू शकले मी …
ताई
- सांगा ना ….
नाना
- मी जे जे
काही पहिले , ते
दोघांच्या डोळ्यांनी पहात होतो …. त्या मुळे कदाचित दुख: हलके होत होते …
ताई
- हो कळत होते मला….
चला निघू … खूप वेळ झाला …
रामचंद्र
राव - अहो किती जीव वर ठेवता , येतील
इतक्यात …
मनुताई
- अहो
आजू बाजूला ते नसले कि
एकटे पण जाणवते ….
रामचंद्र
राव - हे बरे आहे
… मी आहे ना , मग कसले एकटे
पण ?
मनुताई
- तुमचे आपले काही तरीच … सवय होऊ दिलीत का तुम्ही तुमच्या
सहवासाची ?
रामचंद्रराव
- खरे आहे … तुमच्यावर अन्यायच झाला ….
मनुताई
- असू दे असू दे
…. निभावले सगळे …
रामचंद्रराव
- निभावले कसले …. तुम्ही खंबीर पणे उभे राहिलात म्हणून झाले सगळे व्यवस्थित …
मनुताई
- काही नाही हो…. परिस्थिती माणसाला खंबीर करते ….
रामचंद्रराव
- हात बघू तुमचे ?
मनुताई
- इश्य …. हे काय नवीन
?
रामचंद्रराव
- अहो नाही हो …. किती कष्ट केलेत , किती खडबडीत झालेत हात तुमचे….
मनुताई
- तुमचे आपले काही तरीच …. किती वर्षे पोळ्या करीत होते मी , पण पोळ्या करणे
म्हणजे का कष्ट असतात….
सगळे व्यवस्थित पार पडले हे महत्वाचे ….
रामचंद्रराव
- हा तुमच्या मनाचा मोठे पणा , पण तुम्ही आमच्या
पेक्षा नशीबवान बरका …. फॉरेन ला राहून मड्डम
बीड्डम होऊन आलात , कसे आहे हो तिंकडे ? पृथ्वी
वरचा स्वर्ग म्हणतात ना ….
मनुताई
- चला तुमचे आपले काही तरीच ….फॉरेन बिरेन ला गेले , पण
शेवटी जिथे आपली माणसे तोच आपला स्वर्ग असतो पृथ्वी वर… पण मला एक
सांगा , तुम्ही काय केलेत इतकी वर्षे ?
रामचंद्रराव
- काही नाही … थोडे अध्यात्म , परमार्थ , मित्र जमवले ….
मनुताई
- ते बरे केलेत … आले बघा अप्पा आणि तारा ….
अनंत
- अग कुठे नाही , बाजारात गेलो होतो , आज जायचेय ना
मेढेकारांकडे जेवायला …. नवीन साडी आणली बघ तुला ….त्याच
त्याच साड्या घालतेस तू ? जुनी सवय तुझी …. आणि हे बघितलेस का
? नानांनी तुझ्या करता गजरा आणायला सांगितला होता …
ताई
- भरून पावले ग बाई मी
अनंत
- नाना कुठे गेले ?
ताई
- अरे असतील इथेच …. ते आणि वसंत
भावजी बसले असतील तिकडे गप्पा मारत … त्यांच्या गप्पा काही संपत नाहीत … बोलव
त्यांना आणि सांग दोघांना तयार व्हायला ?
नाना
- अरे रस्ता माहिती आहे का तुला … का
सांगू मी
अनंत
- माहिती आहे मला … तुम्ही आणि काका चला पुढे , मी ताई चा
हात धरतो….
ताई
- अरे अनंता हे दोघे भाऊ
पुढे गेले बघ …. फार घाई असते बाबा त्यांना….
अनंत
- असू दे …. मी आहे ना
….
ताई
- अरे हे कोणाशी बोलताहेत
…… कोणी तरी भेटले वाटते त्यांना ….
अनंत
- अग ताई ते श्री
व सौ हस्तेकर आहेत
ताई
- कोण बाबा हे ….
अनंत
- अग ते तुझे सगळ्यात
धाकटे व्याही आणि विहीण आहेत ….
ताई
- हो का …. मला सगळेच नवीन ….
अनंत
- नमस्कार करतो आजी ….
ताई
- अरे येवढ्या जोरात का बोलतोस तू
?
अनंत
- अग त्यांना ऐकायचा त्रास आहे ….
ताई
- अस का …. ठीक आहे ….
अनंत
- थांब मी पाहून आलो
….
ताई
- काय आहे रे ?
अनंत
- अग तिकडून एक मोठे शास्त्रज्ञ आलेत ….अब्दुल कलाम नाव त्यांचे …. त्यांना पाहायला गर्दी झालीय ….
अनंत
- चल ….
अनंत
- हो … तू ओळखलेस बरोबर
….
ताई
- पाहिलेत रे काही सिनेमे
… तुला माहिती, मनुताई ना पण सिनेमा
ची फार आवड होती ….
अनंत
- हो का असेल बाबा
….
ताई
- त्या बाई कोण आहेत रे आपल्या कडेच
पाहताहेत …. तुझ्या ओळखीच्या दिसताहेत ….
अनंत
- थांब एक मिनिट ….
(त्या
बाई जवळ आल्या आणि निरखून पाहून म्हणाल्या )
बाई
- तुम्ही अनंतराव न …. कशी आहे माझी सुधा ….
अनंत
- ती बरी आहे , तुम्ही सुधा म्हणालात म्हणून कळले नाही तर ओळखलेच नसते
हो मी …।
बाई
- तुमची चूक नाही , तुम्ही पाहीलच नाही कधी मला …. त्या मुलांना लहान पणी सोडून आले मी ….
अनंत
- ताई या तुझ्या दोन
नंबर च्या विहीण बाई …
ताई
- नमस्कार
ताई
- चल बाबा लवकर ….
ताई
- अनंता त्या तिकडे पाहिलेस ? ओळखलेस त्यांना
अनंत
- कुठे ?
ताई
- अरे ते बघ बालगंधर्व
…. अरे खूप नाटके पहिलीत त्यांची आम्ही दोघांनी …. किती सुंदर आहेत दिसायला अजून पण ….
अनंत - चला आले बघा
मेढेकारांचे घर …
ताई - ह्यांना
सांगून ठेव , जेवण झाले कि थोडा वेळ बसा म्हणा …. फार घाई असते यांना घरी जायची … आधी
तुम्हा पुरुषांची आणि मग आम्हा बायकांची जेवणे होयला वेळ लागेल…
अनंत - हो
ताई मी बघतो …. चल तू आत ….
बिपीन कुलकर्णी
